3 apr. 2017
2 minuten
Tijdens de eerste poging van de Event Horizon Telescope (EHT) om een foto te maken van een zwart gat, staat het controlecentrum van deze virtuele telescoop op de Radboud Universiteit. Ook doen Radboud-astronomen mee aan de metingen bij de EHT-radiotelescopen over de hele wereld.
De eerste grote waarneemcampagne van de Event Horizon Telescope (EHT) gaat in april van start. Van 5 tot 14 april zal de virtuele telescoop, die bestaat uit acht gekoppelde radiotelescopen op zes locaties over de hele wereld, zijn eerste serie waarnemingen doen van het superzware zwarte gat in het centrum van onze Melkweg, Sagittarius A*.
Gesimuleerde afbeelding van een zwart gat (ill.: Bronzwaer/Davelaar/Moscibrodzka/Falcke, Radboud University)
De betrokken astronomen, onder wie de Nijmeegse hoogleraar Heino Falcke die dit experiment bijna twintig jaar geleden bedacht en er een grote EU-beurs voor kreeg, willen de eerste foto ooit maken van de waarnemingshorizon van een zwart gat. Dat is de vaag zichtbare rand van het zwarte gat, dat zelf onzichtbaar is omdat er geen licht uit kan ontsnappen. Foto’s van zwarte gaten bestaan tot nu toe alleen in computersimulaties.
Radbouds sterrenwachters
Astronomen van de Radboud Universiteit zullen in april observaties doen met de telescopen op Hawaii, in Mexico en in Arizona. Falcke gaat zelf naar een telescoop van IRAM (Instituto de Radioastronomía Milimétrica) in Spanje. De sterrenwacht met de 30 meter-radiotelescoop ligt op de bijna 3400 meter hoge Pico Veleta in de Sierra Nevada, in deze tijd van het jaar alleen per kabelbaan en sneeuwschuiver te bereiken. Op de Radboud Universiteit worden de waarnemingen nauwgezet gevolgd in een controlekamer, waar het weer en de toestand van de verschillende telescopen te zien zijn.
Nog even geduld
Prof. Heino Falcke
De resultaten van de eerste waarneem-run worden waarschijnlijk pas volgend jaar bekend. De wetenschappers moeten onder meer wachten op de lente op het zuidelijk halfrond; pas in oktober of november kan de harde schijf met gegevens van de South Pole Telescope worden opgehaald.
Toch verwacht Falcke niet dat de waarneemronde van 2017 voldoende zal zijn voor een perfecte foto: "Als alles goed gaat en ook het weer overal meezit is er misschien een kans dat we nu al een eerste glimp opvangen van waarnemingshorizon. Maar eerlijk gezegd denk ik dat meerdere waarneemcampagnes en uiteindelijk nog meer telescopen nodig zijn om een mooie foto te maken."
Ondertussen werkt theoretisch sterrenkundige Monika Moscibrodzka in Nijmegen aan gedetailleerde computersimulaties die met een 3D virtualrealitybril laten zien hoe het zwarte gat eruit zal zien.
Uitbreiding aanstaande
Hoewel de eerste waarneemronde van de EHT het grootste experiment ooit is op deze radiofrequenties, is het aantal telescopen nog steeds relatief klein. "We hopen daarom dat meer telescopen gaan meedoen. In 2019 wordt de Noema-telescoop in Frankrijk toegevoegd. Wij proberen bovendien een telescoop in Namibië te realiseren, de Afrika Millimetergolf Telescoop (AMT), om het netwerk verder uit te breiden en aanzienlijk te verbeteren. Er is geen andere soortgelijke telescoop in Afrika, en de AMT zou dan ook een cruciale rol kunnen spelen om de perfecte foto te krijgen", aldus Falcke.
Anderen lazen ook
