24 apr. 2016
2 minuten
Avatars kunnen in potentie ondervragingen efficiënter maken. Uit een studie van psychologen van UT-onderzoeksinstituut IGS komt echter naar voren dat ze alleen effectief zijn als de ondervraagde denkt dat een mens de avatar aanstuurt. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke, open acces tijdschrift Frontiers in Psychology.
Overheden, opsporingsdiensten en de douane hebben steeds meer behoefte aan efficiënte methodes om bij ondervragingen leugens te kunnen detecteren. Geautomatiseerde leugendetectie kan een belangrijk wapen in de strijd zijn om ondervragingen efficiënter te maken. Een ondervraging vindt dan bijvoorbeeld plaats met behulp van een avatar, een grafische representatie van een persoon op een computerscherm. Belangrijke vraag was echter of deze systemen voldoende effectief zijn. Uit onderzoek van de Universiteit Twente komt naar voren dat avatars op zich geschikt zijn om in te zetten voor ondervragingen, maar dat het alleen werkt als de ondervraagde gelooft dat een mens, en niet een computer, de avatar aanstuurt.
Ondervraging
De 79 proefpersonen die aan het onderzoek meededen moesten, in het kader van een veronderstelde werving- en selectieprocedure, diverse taken van een zieke werknemer in de transportsector overnemen. Onderdeel van het onderzoek was dat ze verleid werden om een contract te ondertekenen waartoe ze eigenlijk niet bevoegd waren. Nadat de proefpersonen de taken hadden uitgevoerd werden ze door een avatar ondervraagd. De avatar, die Brad is gedoopt, werd aangestuurd door een onderzoeker, maar dat wisten de proefpersonen niet. Een gedeelte van de proefpersonen werd opgedragen altijd de waarheid te vertellen en een ander gedeelte om constant te liegen. Met behulp van huidgeleiding werd tijdens de ondervraging gemeten in welke mate de proefpersonen zweetten: voor grotere groepen mensen een betrouwbare manier om te bepalen of ze liegen.
Wat bleek? Bij de proefpersonen die geloofden dat de avatar werd aangestuurd door een computer kon je niet onderscheiden of ze de waarheid spraken of niet. Bij proefpersonen die geloofden dat de avatar bestuurd werd door een mens was wel duidelijk een verschil te meten.
Volgende stap
Volgens Elze Ufkes, een van de betrokken onderzoekers, gaat het om exploratief onderzoek, maar zijn de conclusies helder: "Avatars zijn effectiever als de ondervraagde ze beschouwt als een mens". Wel ziet Ufkes nog ruimte voor aanvullend onderzoek. "In dit onderzoek hebben we gekeken naar de verschillen tussen mensen die uit zichzelf geloofden dat ze communiceerden met een mens of juist met een computer. Een volgende stap in het onderzoek is dat we ze gaan manipuleren en onze proefpersonen doen geloven dat ze met computer- of juist een mensgestuurd systeem te maken hebben."
Onderzoek
Het onderzoek is uitgevoerd door Sabine Ströfer en Merijn Bruijnes onder begeleiding van Elze Ufkes, Ellen Giebels en Matthijs Noordzij en is een samenwerking van de UT-vakgroepen Psychologie van Conflict, Risico & Veiligheid, Cognitieve Psychologie en Ergonomie en Human Media Interaction. Het experiment was onderdeel van het promotieonderzoek van Ströfer, die onlangs aan de Universiteit Twente haar doctorstitel behaalde. Ufkes was haar dagelijks begeleider.
Anderen lazen ook
