Nieuwe organisatiestructuur NWO en FOM

Deze veranderingen zijn zeer ingrijpend voor de FOM-organisatie. Bestuur en directie zijn ervan overtuigd dat deze inbedding in de nieuwe NWO-organisatie kansen zal bieden voor de natuurkunde, terwijl de sterktes van FOM goeddeels behouden blijven en – waar van toepassing – breder binnen NWO kunnen worden ingezet. Het Uitvoerend Bestuur zal de Raad van Bestuur en de Centrale Ondernemingsraad van FOM adviseren om in te stemmen met de omvorming en integratie van FOM binnen de nieuwe NWO-organisatie.

Het nieuwe NWO

De belangrijkste onderdelen van de voorgestelde nieuwe NWO-organisatie zijn een Raad van Bestuur en vier wetenschapsdomeinen, een domein bètawetenschappen, een domein technische en toegepaste wetenschappen, een domein zorgonderzoek en medische wetenschappen, en een sociale- en geesteswetenschappen domein. De Raad van Bestuur van NWO zal bestaan uit zes leden; de vier wetenschappelijke leden zijn ieder tevens voorzitter van een domeinbestuur. In het bestuur van het bètadomein zullen verder vooral actieve topwetenschappers zitting hebben. Een brede Raad van Advies waarin ook vertegenwoordigers vanuit de maatschappij zitting hebben, zal adviseren over grote domeinoverschrijdende onderwerpen en initiatieven die direct onder verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur vallen. Instituten vallen in het nieuwe model ook onder verantwoordelijkheid van de Raad van Bestuur, die toeziet op integratie van de wetenschappelijke strategie van de domeinen en de instituten.

Integratie van de bestaande bureauorganisaties bevordert kruisbestuiving en coherentie binnen de organisatie, terwijl de organisatie in domeinen garandeert dat er specifieke kennis van, en binding met het veld mogelijk blijft. Voor het beheer en de ondersteuning van de NWO-instituten komt een aparte beheers/uitvoeringsorganisatie, waar FOM, na afsplitsing van het granting deel, de kern van wordt. 

Dit voorstel voor de nieuwe structuur van NWO is tot stand gebracht door een werkgroep bestaande uit drie leden van het Algemeen Bestuur van NWO, drie NWO-gebiedsvoorzitters en een bestuursvoorzitter van een NWO-instituut, onder onafhankelijk voorzitterschap van professor Douwe Breimer.

Plaats FOM

FOM heeft van meet af aan de noodzaak erkend om de NWO-organisatie aan te passen, om werken over de disciplines heen makkelijker mogelijk te maken, en om te komen tot een meer coherente en krachtiger organisatie. FOM heeft zich in dialoog met andere disciplines en externe partijen hard gemaakt om dit te bereiken. Tegelijkertijd moest worden gegarandeerd dat de hoge kwaliteit van de Nederlandse wetenschap, en van de natuurkunde in het bijzonder, in dit proces behouden en zo mogelijk nog verbeterd zou worden.

Voor FOM was het daarom van groot belang enkele succesfactoren in de nieuwe organisatie terug te zien. De belangrijkste twee daarvan: hoofdindeling langs disciplinaire lijnen, met clustering van disciplines in een overzichtelijk aantal domeinen; en ‘topwetenschappers in besluitvormende rol’. Daarnaast hechtte FOM aan het behoud – en waar mogelijk breder delen – van de ‘best practices‘. Zo heeft FOM een brede expertise op het gebied van de ondersteuning van grote, internationaal georiënteerde instituten en intensieve samenwerking met de industrie.

Grote stap 

FOM-voorzitter Niek Lopes Cardozo, die als lid van de werkgroep actief betrokken was bij de ontwikkeling van dit voorstel: "De voorgestelde nieuwe NWO-organisatie betekent de facto dat FOM zoals we dat nu kennen ophoudt te bestaan. Dat is een zeer grote stap. FOM is een organisatie die een uitstekende naam heeft, zowel bij de eigen achterban als bij stakeholders. Niettemin zijn wij van mening dat het voor het veld, de natuurkunde en de natuurkundigen, beter is om te integreren in een breed bètadomein. Wij lopen steeds vaker op tegen de beperkingen van de huidige disciplinaire NWO-indeling. De grenzen met bijvoorbeeld chemie en levenswetenschappen zijn fuzzy en in de huidige structuur is het soms lastig onderzoek op grensgebieden recht te doen. Dit geldt nog sterker voor bredere, cross-disciplinaire programma’s. De nieuwe organisatie komt hieraan op inventieve manier tegemoet, mede door clustering in grotere domeinen en een directe lijn tussen het bestuur en deze domeinen. Actieve wetenschappers blijven de hoofdrol hebben in de selectie van het beste onderzoek en voor de positie van de instituten is een model gevonden dat de vereiste scheiding van ‘beheer’ en ‘granting’ realiseert, met tegelijkertijd een goede inhoudelijke aansluiting tussen instituten en domeinen.

Het Uitvoerend Bestuur van FOM ziet duidelijke meerwaarde in dit model, zowel voor de Nederlandse wetenschap in het algemeen als de natuurkunde in het bijzonder. Het bestuur zal zich er voor inzetten om van dit nieuwe NWO een succes te maken en om de best practices van FOM breder tot bloei te laten komen."  

Positieve toekomst

FOM-directeur Wim van Saarloos: "Wij zijn blij dat dit plan een positieve toekomst schept binnen het nieuwe NWO, en dat de passie en drive waarmee onze werknemers zich voor de wetenschap, onze organisatie en de verbinding met het veld hebben ingezet, ook in de toekomst alle ruimte kunnen krijgen. Wij zullen ons inzetten om de nieuwe mogelijkheden voor bevordering van dwarsverbanden en samenwerking samen met onze collega’s van andere disciplines ten volle te benutten en om tot een krachtig en flexibel NWO te komen."

Vanwege deze veranderingen moet het eind 2014 vastgestelde strategisch plan van FOM/N meer gezien worden als de visie die FOM zal inbrengen in de nieuwe organisatieonderdelen, dan als een plan dat integraal uitgevoerd zal kunnen worden. Voor de 1100 FOM-werknemers zal in eerste instantie niets veranderen. Ook lopende projecten en programma’s wijzigen niet, en de huidige financieringsinstrumenten zullen vooralsnog blijven bestaan. FOM zal nieuwe ontwikkelingen tijdig met de achterban delen, en zal er op toe zien dat onderzoekers zeer ruim van tevoren geïnformeerd worden over eventuele veranderingen in financieringsinstrumenten.

Download het rapport Aanpassing governance en organisatie NWO