15 dec. 2014
4 minuten
Op 11 juni 1962 ontsnapten drie gevangenen van het zwaarbewaakte gevangeniseiland Alcatraz, ten noorden van San Francisco. Het lot van Clarence Anglin, John Anglin en Frank Morris is nog altijd een groot raadsel: waar bracht hun zelfgeknutselde rubberboot hen die nacht naar toe? Toen Nederlandse wetenschappers bezig waren met een stromingsmodel voor de baai van San Francisco om de gevolgen van de zeespiegelstijging te bestuderen, bedachten ze dat dit model ook licht zou kunnen werpen op dit intrigerende verhaal. Hun simulatiewerk is nu voltooid en ze concluderen dat een ontsnapping inderdaad mogelijk was.
De wetenschappers vonden tevens dat het beste tijdstip om die nacht met een boot te vertrekken vanaf Alcatraz, rond 23:30 uur lag. Een rubberboot die om 23:30 uur van Alcatraz vertrok, zou waarschijnlijk net ten noorden van de Golden Gate Bridge aan wal zijn gekomen. Het model toont tevens aan dat wrakhout, in dat scenario, waarschijnlijk zou zijn aangespoeld op Angel Island, precies waar een peddel en enkele persoonlijke bezittingen werden gevonden. Tot nu toe werd aangenomen dat de gevangenen rond 22.00 zijn vertrokken.
Overstromingsrisico’s
Bij het begin van dit onderzoek dacht niemand aan Alcatraz. Olivier Hoes, onderzoeker van de TU Delft en adviseur bij Nelen & Schuurmans, werkte bij de Universiteit van Berkeley aan een analyse van het overstromingsrisico voor grote industrieterreinen in de baai van San Francisco. Daarvoor bouwde hij een zeer gedetailleerd model van de baai en omgeving met behulp van 3Di, geavanceerde hydrologische software. Toen hij de resultaten liet zien aan zijn TU-collega Rolf Hut, realiseerde die zich dat het model nieuw licht zou kunnen werpen op de beroemde Great Escape from Alcatraz uit 1962. "Tot mijn verbazing was zoiets nooit eerder gedaan, behalve in een legendarische aflevering van het beroemde tv-programma MythBusters. De enige extra informatie die we nodig hadden, was die over de getijden in die nacht; en die was gemakkelijk te vinden."
Peddelfactor
Rolf en Olivier vroegen hulp aan Fedor Baart, een hydrologisch ingenieur van Deltares die gespecialiseerd is in het volgen van deeltjes. "We weten niet precies waar en wanneer de gevangenen van wal zijn gegaan. Dus we besloten om in het model elk half uur tussen 20:00 en 04:00 uur vijftig ‘boten’ te laten vertrekken vanaf een serie mogelijke ontsnappingsplaatsen op Alcatraz, om te kijken waar ze terecht zouden komen. We hebben een ‘peddelfactor’ toegevoegd aan de ‘boten’ omdat we aannamen dat de gevangenen zouden gaan peddelen als ze land in zicht hadden", verklaart Baart.
De visualisatie van de situatie waarbij de ontsnappers niet pedellen:
De visualisatie van de situatie waarbij de ontsnappers hard (25 cm per seconde) naar het noorden pedellen:
Tijdstip cruciaal
"De simulaties laten zien dat als de gevangenen eerder dan 23:00 uur zijn vertrokken, ze geen enkele kans op overleven hebben gehad. Door de sterke stromingen zouden ze dan namelijk op volle zee zijn terechtgekomen. Als ze echter vertrokken zijn tussen 23:00 uur en middernacht, hebben ze een goede kans gehad om Horseshoe Bay ten noorden van de Golden Gate Bridge te bereiken", stelt Baart. Het model voorspelt dat eventueel wrakhout dan terug zou zijn gedreven in de baai in de richting van Angel Island, precies waar de FBI een peddel en wat persoonlijke bezittingen vond.
"Dat bewijst uiteraard niet dat dit ook werkelijk is gebeurd", zegt Rolf Hut. "Maar met deze informatie uit de modernste en beste hydrologische modellen weten we nu wel zéker dat een succesvolle ontsnapping mogelijk was. Ook denken we dat de gevangenen later zijn vertrokken dan altijd is aangenomen, omdat een ontsnapping om 22:00 uur niet past bij de plaats waar de peddel is gevonden. En verder is het wel heel opmerkelijk dat het tv-programma MythBusters ook tot de conclusie kwam dat Horseshoe Bay de meest waarschijnlijke landingsplaats was."
Hydrologische software
Voor het modelleren van de baai van San Francisco hebben de onderzoekers gewerkt met de modernste experimentele simulatiesoftware. 3Di simuleert overstromingen in twee dimensies met behulp van een DEM. Het 3Di-pakket maakt gebruik van de finite-volume staggered grid method voor ondiepwatersystemen met snel wisselende stromingen. Het model draait in de cloud en kan interactief worden gebruikt tijdens berekeningen. Hierdoor kunnen beleidsmakers de gevolgen en risico’s van overstromingen beoordelen op de ‘aanraaktafel’. 3Di is gezamenlijk ontwikkeld door Deltares, Nelen & Schuurmans en de TU Delft.
Presentatie in San Francisco
Het model van de ontsnapping van Alcatraz wordt gepresenteerd op de AGU Fall Meeting (in San Francisco) door Fedor Baart (Deltares), Olivier Hoes (Nele & Schuurmans en TU Delft), Rolf Hut (TU Delft) en Gennadii Donchyts (Deltares). De AGU is de grootste conferentie ter wereld op het gebied van aardwetenschappen. Hij wordt bijgewoond door bijna 24.000 wetenschappers, beleidsmakers, docenten en studenten die bij elkaar komen om pioniersonderzoek uit te wisselen.
Zie het item dat de NOS en Volkskrant maakte over dit onderwerp.
Anderen lazen ook
